TEATR WYOBRAŹNI ZBIGNIEWA BURKACKIEGO

GALERIA SCENOGRAFÓW POLSKIEGO TEATRU LALEK

wystawa czasowa

15 lipca - 15 września

2020

ZBIGNIEW BURKACKI

INŻYNIER, ARCHITEKT, SCENOGRAF TEATRALNY

Urodził się 6 sierpnia 1929 roku w Bohiniu na granicy polsko – łotewskiej. Był synem komendanta policji i gospodyni domowej. Jako jedyny z rodziny już od dzieciństwa wykazywał zdolności plastyczne. W tym czasie zaczął także prowadzić dziennik.

Szczęśliwe dzieciństwo na Wileńszczyźnie zakończyło się w 1941 roku, kiedy jako dwunastolatek został wywieziony wraz z matką i siostrą do kołchozu Pobieda Naryma
w Czarnym Kluczu na północ od Nowosybirska w Rosji. Po przeżyciu syberyjskiej zimy, głodu i niewolniczej pracy, w maju 1942 roku zostali cudem odnalezieni przez ojca ocalałego z obozu jenieckiego. Wolność była jednak tymczasowa, związana z tworzeniem Armii Andersa. Następnie wyruszył wraz z rodziną do Giegoriewki na południu Kazachstanu, gdzie trafił do ochronki dla dzieci zesłańców. Jako czternastolatek został skierowany do pozbawionej elektryczności kopalni węgla kamiennego w miejscowości Lengier Ugol. Tam, w chwilach wytchnienia od katorżniczej pracy, nadal prowadził dziennik, czytał „Ogniem i mieczem” i rzeźbił w glinie. Wpatrując się w płonienie lampy naftowej uciekał w świat wyobraźni: „…wtedy wbijam wolfę w słup i leżę, i lubię patrzeć, jak tam, za szkiełkiem, jest ładnie, sucho i jasno, i wtedy zdaje się, że jestem całkiem mały za tym szkiełkiem, i wtedy zapominam, że jestem tutaj w zaboju” ( Diariusz Zbigniewa Burkackiego, Lengier – Ugol, dnia 23 stycznia 1944 r.) W ramach kary za niewywiązanie się z pracy, został skazany na trzy miesiące robót w kamieniołomie. Do Polski wrócił w kwietniu 1946 roku, kiedy pozbawiona jakiegokolwiek dobytku rodzina została przesiedlona do zrujnowanego domu w Goleniowie koło Szczecina.  Z okresu zesłania, oprócz dziennika, zachowały się rysunki, dokumenty i kilka zdjęć.

Mimo przerw w nauce szkolnej Zbigniew Burkacki  ukończył Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Szczecinie w klasie o profilu matematyczno-fizycznym. W latach 1949-1954 studiował na Wydziale Architektury Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie. Był również absolwentem Studium Planowania Przestrzennego Politechniki Szczecińskiej. W latach 1953-1989 pracował jako projektant w Biurze Projektów Przemysłu Włókien Sztucznych w Łodzi, Oddział w Szczecinie. W 1954 roku został członkiem szczecińskiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich. Mimo technicznego wykształcenia i sukcesów na polu zawodowym, to rysunek i malarstwo było prawdziwą pasją artysty, prowadzącą wprost do teatru lalek.

Jako scenograf zadebiutował w 1959 roku w szczecińskiej „Pleciudze” oprawą plastyczną do „Świniopasa” Jadwigi Żylińskiej. W latach 1960-1961 pełnił rolę kierownika plastycznego teatru, dla którego przez wiele lat tworzył scenografie. W 1983 roku uzyskał uprawnienia do wykonywania zawodu scenografa na podstawie dotychczasowego dorobku.

Zbigniew Burkacki wypracował swój własny, rozpoznawalny styl. Jego prace scenograficzne wyróżnia przede wszystkim artystyczna forma, doskonały warsztat wynikający z doświadczenia zawodowego, a także niezwykła lekkość i swoboda oraz upodobanie do karykatury. Charakterystyczny jest tu zawsze kolor – wyrazisty, żywy i intensywny, nadający scenografiom radosną atmosferę. Barwne projekty lalek nawiązujące w formie do rysunków dziecka na scenie przybierały kształt zabawek z uwydatnionymi cechami charakterystycznymi. Większość projektów cechuje łagodna, płynna linia zgodna z estetyką sztuki dziecięcej, choć nie brakuje realizacji bardziej dynamicznych i odważnych,
a także nawiązań do sztuki ludowej. Punktem wyjścia każdej inscenizacji była zawsze pogłębiona analiza tekstu literackiego a także bliska współpraca z reżyserem i pracownia plastyczną.

Artysta tworzył scenografie dla wielu scen lalkowych w Polsce. Współpracował m.in. z Teatrem „Baj Pomorski” w Toruniu,  Teatrem „Baj” w Warszawie, Teatrem „Maska” w Rzeszowie, Teatrem Lalki i Aktora „Kubuś” w Kielcach, Teatrem „Czerwony Kapturek” w Olsztynie. Był autorem 70 scenografii teatralnych, opracowań plastycznych do programów przedstawień oraz dwóch wydawnictw na 25- i 30- lecie teatru lalek w Szczecinie. Zaprojektował także pierwszy emblemat Teatru  Lalek „Pleciuga”. Był również autorem oprawy plastycznej do cyklu dobranocek „Opowieści znad morza” (1970).

Projekty scenograficzne artysty prezentowane były na wystawach w Zamku Książąt Pomorskich (1972) oraz w Teatrze Lalek „Pleciuga” (2003) w Szczecinie.

Zbigniew Burkacki zmarł 15 lutego 2006 roku w swoim mieszkaniu w Szczecinie. Dorobek scenograficzny, został przekazany, zgodnie z wolą, Muzeum Archeologicznemu i Etnograficznemu w Łodzi przez córkę artysty, Marię Kołodziejczyk.