Dział Numizmatyczny

DZIAŁ NUMIZMATYCZNY
MUZEUM ARCHEOLOGICZNEGO I ETNOGRAFICZNEGO W ŁODZI

mgr Piotr Chabrzyk (kierownik działu) piotr.chabrzyk@maie.lodz.pl

st. kustosz prof. dr hab. Mariusz Mielczarek 

mgr Bartosz Bonder

tel. 42 632 84 40 wew. 30

Dział Numizmatyczny Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi powstał  w 1948 r. dzięki inicjatywie dyrektora Muzeum prof. dr. Konrada Jażdżewskiego. Powierzył on organizację oraz kierownictwo Działu mgr. Anatolowi Gupieńcowi, którego osobowość i pasja zbieracka wywarły olbrzymi wpływ na  charakter i wielkość zbioru. Oficjalne otwarcie Gabinetu nastąpiło 12 grudnia 1948 r.

Anatol Gupieniec (1914-1985) początkowo  ukierunkował Dział  na gromadzenie monet antycznych i średniowiecznych. W pierwszych latach  łódzkie zbiory wzbogaciły się o ponad 100 skarbów monet. Za jego czasów powstały też liczne wystawy numizmatyczne, w tym dwie ekspozycje stałe: 1967 -  "Pieniądz kruszcowy na terenie Polski", 1976 - "Dzieje pieniądza kruszcowego i papierowego".

W latach siedemdziesiątych Muzeum pozyskało duży zbiór banknotów polskich i świata. Odtąd również pieniądz papierowy wszedł w zakres zainteresowań Gabinetu. Zaczęto także zbierać w większym zakresie monety nowożytne, a następnie medale, banknoty, bony, odznaczenia i odznaki.

Drugą postacią, której działalność wpłynęła na obecny charakter Działu był doc. dr hab. Andrzej Mikołajczyk (1948 - 1991). 
W 1979 r. Andrzej Mikołajczyk objął stanowisko dyrektora Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, które piastował do swojej przedwczesnej śmierci w 1991 r. W ciągu swojej dwudziestoletniej pracy zawodowej doprowadził do powstania w 1981 r. serii numizmatycznej i konserwatorskiej "Prac i Materiałów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi", był również inicjatorem powstania Międzymuzealnego Kolegium Numizmatycznego a następnie czasopisma p.t. "Sprawozdania Numizmatyczne". Ukazywało się ono w latach 1983-1989.

Następny kierownik Działu, kustosz Jerzy Piniński, jako wybitny specjalista od średniowiecza w mennictwie polskim i krajów ościennych, zajął się publikacją łódzkich zbiorów w tym zakresie, oraz powiększaniem kolekcji muzealnej.

Jako kolejny obowiązki kierownika Działu pełnił prof. dr hab. Mariusz Mielczarek (starszy kustosz), który prowadzi badania nad numizmatyką antyczną. W 1992 r.  rozpoczął prace nad polską wersją Sylloge Nummorum Graecorum. Ukazał się pierwszy polski tom tego wydawnictwa, prezentujący  monety greckie ze zbiorów MAiE. Średniowieczem zajmuje się mgr Piotr Chabrzyk (adiunkt) natomiast nowożytnością mg Piotr Komorowski (asystent muzealny). W 2013 roku mgr. Piotr Chabrzyk został mianowany nowym kierownikiem Działu. Wyniki swoich badań pracownicy Gabinetu publikują w kolejnych tomach "Prac i Materiałów MAiE", serii numizmatycznej i konserwatorskiej, oraz w innych polskich i zagranicznych czasopismach numizmatycznych.

Na koniec 2018 r. w Dziale zgromadzono 47 455 obiektów, w tym, pozyskany w 2004 roku, bardzo interesujący skarb wczesnośredniowiecznych srebrnych krzyżówek, znaleziony w Parzęczewie, datowany wstępnie na XI wiek (w opracowaniu).

Poza tym Dział może się pochwalić tym co ma w zbiorze najcenniejsze:

1. 160 monet złotych w tym, m.in..:
- skarb monet  XVII- wiecznych z Męki Księżej
-3 zespoły monet austriackich z XVIII-XX wieku
- zespół 13 złotych monet polskich i obcych - dar p. Zbigniewa Moszczyńskiego  
  (publikacja w przygotowaniu)

2. zbiór monet antycznych, a w szczególności:
-srebrne didrachmy  Eginy z V i VI w p.n.e.
- srebrne "sówki" ateńskie z IV w. p.n.e.
- srebrne monety Filipa (359-336) i Aleksandra III Macedońskiego (336-323)
- zespół hellenistycznych monet władców Syrii i Egiptu
- bogaty zbiór brązowych zabytków mennictwa północnego wybrzeża Morza Czarnego
- bogate zespoły monet Republiki Rzymskiej
- skarb denarów rzymskich z Prażuchy
- skarb denarów rzymskich Stojanowa (Ukraina)
- skarb denarów rzymskich z Bilczy Złotych (Ukraina)
- skarb denarów rzymskich z Nietuliska Małego

3. Monety średniowieczne, a w szczególności:

- skarb srebrnych dirhemów z X wieku z Klukowicz
-skarb srebrnych ozdób i monet z XI w. z Ozorkowa
- skarb kilkuset monet i ozdób srebrnych z XI w. z Oleśnicy
- skarb srebrnych półgroszy Władysława Jagiełły z Plęs
- skarb siekanego srebra z XI w. z Rudy
- rzadkie monety pierwszych Piastów ? Mieszka I i Bolesława Chrobrego
- bardzo rzadki brakteat Bolesława Krzywoustego z postacią św. Wojciecha