"Pieniądz miast oblężonych" - ekspozycja numizmatyczna

PIENIĄDZ MIAST OBLĘŻONYCH

Wybrane zabytki ze zbiorów Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi

10.02 - 30.04. 2023

plac Wolności 14

Nie ma wojny bez pieniędzy – niezależnie od tego, czy posługiwano się monetami, czy też banknotami. Między wojną a pieniądzem zachodzi specyficzna relacja. Gdy nie ma środków pieniężnych, nie można prowadzić działań zbrojnych. Czas trwania wojny w dużej mierze zależy od posiadanych możliwości finansowych. Ludwik XII, król Francji w latach 1498-1515 zapytać miał, co trzeba uczynić, by wygrać prowadzoną wówczas wojnę. Marszałek Gian Giacomo Trivulzio podobno odpowiedział władcy: Trzy rzeczy trzeba przygotować, Panie, do prowadzenia wojny – pieniądze, pieniądze i jeszcze raz pieniądze.

Słuszności powyższego stwierdzenia dowodzą emisje w oblężonych miastach odciętych od reszty państwa. Na lokalnym rynku brakowało powszechnie używanych środków płatniczych, co między innymi wynikało z tezauryzowania „dobrego pieniądza” przez mieszkańców oraz z braku dopływu finansów z zewnątrz.

Pieniądze oblężnicze cechowała niska jakość wykonania. Zazwyczaj stosowano gorszej jakości materiał - nie zawsze stosowano metale szlachetne, a używano nawet papieru. Tam, gdzie brakowało fachowego personelu menniczego, stosowano prymitywnie wykonane stemple.

Ikonografia pieniądza emitowanego w oblężeniu często odnosiła się do sytuacji miasta, przekazywała treści podnoszące morale obrońców i deprecjonujące wojska przeciwnika.

Praktyka emisji europejskiego pieniądza oblężniczego swoimi korzeniami sięga XVI stulecia. Wystawa prezentuje również antyczne monety greckie wybite w podobnych jak emisje nowożytne warunkach. Najistotniejszym powodem produkcji pieniędzy w oblężonych miastach były problemy gospodarcze. Nie bez znaczenia pozostawała koniecznośc wypłaty żołdu żołnierzom broniącym miast. Najliczniejsze emisje miały miejsce w czasie wojny trzydziestoletniej 1618-1648 oraz w czasie wojny północnej 1700-1721.

Na ekspozycji zaprezentowano zabytki z wyspy Melos, oblężonej w czasie wojny peloponeskiej (431-404 r. p.n.e.), monetę papierową z czasów oblężenia Lejdy w 1573 roku, pieniądz oblężonego Gdańska (1573r.),  także papierowe bony Kołobrzegu z roku 1807 oraz monety wybite przez obrońców twierdzy Zamość w 1813 roku.

Wystawę wzbogaciły zabytki pochodzące ze zbiorów Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.