Uroczystość Zesłania Ducha Świętego- Zielone Świątki

UROCZYSTOŚĆ ZESŁANIA DUCHA ŚWIĘTEGO - ZIELONE ŚWIĄTKI

Przyniesiemy tataraku z jeziora,

żeby dom ustroić na Zielone świątki w porę.

Postawimy białe brzózki

Obok bramy koło dróżki

I u drzwi do dwora.

Umaimy Basi i Marysi pralnię

Ustroimy Jance i Jankowi jadalnię

Postawimy jaśmin w sieni,

żeby się w ciemności bielił

okazale

A jak zejdzie wczesnym rankiem Duch Święty

Znajdzie wszystko ogarnięte, sprzątnięte,

Znajdzie wszędzie- umajone,

Będzie bardzo ucieszony

Duch Święty.

(K. Iłłakowiczówna Zielone świątki)

W czas zielonego karnawału wpisane jest ruchome święto kościelne- Uroczystość Zesłania Ducha Świętego przez człowieka nazwane Zielonymi Świątkami. Przypada w pięćdziesiąt dni po Zmartwychwstaniu Pańskim. Nadchodzący nowy czas należy godnie przywitać. Jeszcze przed przyjęciem chrześcijaństwa dziewczęta zakładały na głowy wieńce zaplecione z zieleni, na szyje koni i rogi bydła wkładano wieńce z liści brzozy, dębu, klonu, a wianuszki z chabrów opasywały szyje gęsi i kaczek. Liście brzozy symbolizują przyjaźń, sympatię, dębu- siłę, długie życie, klonu- zdrowie.

Tak jak dawniej, dziś w całej Polsce mai się domy, kościoły gałązkami drzew. W wigilię Zielonych Świątek zakłada się wokół okien gałązki jesionowe, drzwi zdobi się gałązkami liściastymi, które zabezpieczają domostwa od gradów, nawałnic, piorunów.

Podłogi, klepiska, podwórzec przykrywa się zielonym tatarakiem, świerczyną, kwiatami.

Zielone Świątki powszechnie uchodziły za święto pasterzy, którzy urządzali tego dnia pochody, bawili się w Rachwista, króla pasterzy, w wołowe wesele, Radusia, obchodzono pola z królewną. Orszak ten miał zapewnić urodzaj.

Zielone Świątki to święto rolników. W wigilię święta na pastwiskach, polach rozpalano ogniska zwane „sobótkami”. W sam dzień Zielonych Świątek świat chrześcijański uczestniczy we Mszy Świętej, po której kapłan wraz z wiernymi w uroczystej procesji obchodzi pola, błogosławiąc ziemię, zasiewy, ludzi. Tradycja nakazuje, że tego dnia gospodynie, panie domu wydają uroczysty obiad, w którym uczestniczy rodzina i zaproszeni goście.

Ucztowanie, sama uczta jest darem budującym wspólnotę, przyjaźń. Na zielono-karnawałowym stole nie może zabraknąć chleba na tataraku, likieru z tataraku, udek kurczęcia z kłączem tataraku, słodkości tatarakowych: suchej konfitury z tataraku, a wszystko na pomyślność. Nie skosztowanie słodkiego to skazanie się na życie w samotności i pozbawienie przyjemności.

Świętowano na wsi i w mieście. Zielone Święta trwały dwa dni. W 1957 roku drugi dzień zielonych świątek został usunięty z kalendarza. A mistrz z Czarnolasu napisał:

Dzieci, rady mej słuchajcie,

Ojcowski rząd zachowajcie:

Święto niechaj świętem będzie,

Tak bywało przedtym wszędzie.

Święta przedtym ludzie czcili

A przedsię wszystko zrobili:

A ziemia hojnie rodziła,

Bo pobożność Bogu miła.

Opracowanie: etnograf Aldona Plucińska, fot. Aldona Plucińska