Wielkanoc - ekspozycja czasowa

Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi

zachęca do obejrzenia

wielkanocnej ekspozycji czasowej.

Zabytki związane ze świętem Wielkiej Nocy można podziwiać

w holu głównym Muzeum

do dnia 28 kwietnia 2019 r.

Zapraszamy!

Wielkanocne symbole

Wszystkie wyznania chrześcijańskie uznają Wielkanoc za najdonioślejsze święto w kalendarzu liturgicznym, upamiętnia ono bowiem zmartwychwstanie Jezusa - wydarzenie stanowiące fundament wiary. W tradycji ludowej w ścisłym i harmonijnym związku z aspektem teologicznym pozostawały dawne wierzenia, które miały przynieść odnowę przyrody po zimowym zastoju, a tym samym zapewnić ludziom dostatek i zdrowie.

Znaczenie Świąt Wielkanocnych doskonale oddaje podstawowy ich atrybut - jajko. Jest ono uniwersalnym symbolem ciągłości życia, wyraża ideę nieskończonego, choć cyklicznego trwania. Wedle mitów z różnych krajów to z niego powstał świat. Dzięki swej życiodajnej sile jajka miały jakoby moc przeciwdziałającą skutkom szkodliwych dla ludzi działań demonów. Zdobiąc je symbolicznymi kolorami i w symboliczne wzory, a także święcąc w Wielką Sobotę starano się zwielokrotnić ich właściwości. Jajka ze święconki oraz skorupki po nich miały zastosowanie w obrzędach mających zapewnić urodzaj zboża, lnu czy warzyw.

Za początek wielkanocnych obchodów uznaje się Niedzielę Palmową. Dzień ten nawiązuje do wjazdu Chrystusa do Jerozolimy. Św. Jan wspomina, iż zgromadzony lud witał go wtedy gałązkami palmowymi. Polską palmą nieprzypadkowo została kwitnąca wierzbowa gałązka, zgodnie ze starymi wierzeniami miała ona bowiem moc ochrony i odnowy życia. Poświęconą plamę wykorzystywano do obrzędowych praktyk, mających zapewnić urodzaj, zdrowie i dostatek. Znany był zwyczaj uderzenia dzieci wierzbowymi gałązkami dla zdrowia, połykano bazie by zapobiec chorobom gardła, gorączce i dreszczom. Z kawałków wierzbowych gałązek robiono małe krzyżyki, które gospodarze zatykali w pola ze zbożem. Na Kurpiach i na Podhalu wielkanocne palmy mają formę długich, kilkumetrowych konstrukcji z bazi, innych roślin, bibułkowych kwiatów i wstążek.

W Polsce środkowej w okresie wielkanocnym, najczęściej w Poniedziałek Wielkanocny, praktykowany był zwyczaj chodzenia z kurkiem. Z bogato udekorowanym wózkiem, na którym znajdował się sztuczny, lub rzadziej, żywy kogut, chodzili zazwyczaj młodzi nieżonaci mężczyźni - kurcorze. Kogut w tradycji ludowej symbolizował płodność i siłę witalną, dlatego też praktyka ta była elementem rytualnej odnowy przyrody. Zwyczaj ten miał także zalotny charakter, kurcorze nigdy nie omijali domów, gdzie były panny "na wydaniu".  Niekiedy chodzenie z kurkiem łączono się ze śmigusem - dyngusem.  

opracowanie: dr Barbara Chlebowska